ÇOCUKTA GÖRÜLEN DAVRANIŞ PROBLEMLERİ
A: Davranış Problemi Nedir?
B: Ev içinde yaşanan davranış problemlerini görmezden gelmek nelere neden olabilir?
C: Peki davranış problemleri dediğimizde neler aklımıza gelmelidir?
A: Davranış Problemi Nedir?
Aileler ev içinde çocuğun gösterdiği bir çok davranış probleminden şikayetlerle gelirler. Bu problemler bazen eve gelen misafirlerin yanında, misafirliğe gidilen evlerde, yemek için gidilen lokantalarda, düğünlerde ve vb. yerlerde ortaya çıkar ve aileleri çok zor durumda bırakabilir. Hatta bazen aileler sosyal hayatlarını problem yaşamamak için daraltırlar.Daha önce yaptıkları bir çok şeyi yapmamaya başlarlar. Misafirliğe gittikleri yerleri azaltır ya da hiç gitmezler. Lokantaya- sinemaya- tiyatroya giden ailelerde artık bu eğlencelerinden vazgeçerler. Bu kolay bir çözüm gibi gözükse de doğru bir çözüm değildir. Çünkü sosyal hayatın kısıtlanması çiftlerin sosyal ihtiyaçlarının karşılanmaması anlamına gelir. Zamanla bunlar anne baba arasında uyum problemlerinin başlamasına neden olabilir. Ailede başka bir çocuk varsa diğer kardeşin dışlanmasına ve ihtiyaçlarının göz ardı edilmesine neden olabilir. Aileler bu şekilde davranarak problemlere çözüm üretmeyi bırakır. Farkında olmadan problemler hayatlarının bir parçası haline gelir.
B: Ev içinde yaşanan davranış problemlerini görmezden gelmek nelere neden olabilir:
1. Çözümlenmemiş problemler misafirlikte yada eve gelen misafirlerin yanında ebeveyni zor durumda bırakabilir.
2. Aileler farklı ortamlarda zor durumda kalmamak için sosyal hayatlarını kısıtlarlar
3. Kısıtlanan sosyal hayat çiftlerin bazı ihtiyaçlarının birikmesine ve bir müddet sonrada patlamalara neden olabilir
4. Eşlerden biri dışarı dönük davranışlarını attırarak ev içini ihmal edebilir. Bu da evde kavgaların, tartışmaların sıklaşmasına neden olabilir.
5. Çocuk ev içinde sürekli tartışma konusu yapılarak diğer sorunlar ihmal edilebilir.
6. Ailede başka çocuk varsa ya aşırı ilgi gösterilip şımartılabilir ya da ihmal edilebilir
7. Aileler problem davranışları görmezden gelerek davranışların artmasına neden olabilir.
C: Peki davranış problemleri dediğimizde neler aklımıza gelmelidir:
1. Ev içinde yaşanan problemler neler olabilir:
Çişini altına yapma
Oyuncaklarını kırma
Evdeki eşyaları kırma
Meyve yemeyi reddetme
Katı yiyecekleri yemeyi reddetme
vb.
2. Okulda yaşanan problemler
Bireysel eğitim aldığı okul problemleri
Sınıfa girmeyi istememe
Sınıf arkadaşlarını sınıfta istememe
Sınıftan çıkmayı istememe (ders bittiğinde )
Sandalyede oturmayı reddetme
Araçlarla serbest oynamayı isteme
Masadaki araçları fırlatma
Vb.
Gittiği kaynaştırma sınıfında yaşanan problemler
Sınıfta yerinde uzun süreli oturmak istememe
Öğretmen ders anlatırken anlamlı anlamsız konuşma
Sıralar arasında ders esnasında dolaşma
Altına kaçırma
Öğretmenin yönergesini anlayamama
Vb.
3. Öğrenme anında yaşanan problemler
Öğrenmeyi reddetme
Öğretim yapan yetişkini reddetme
Öğretimi yapılan araçla rasgele oynamak isteme
Öğretim anında öğretim yapılan materyalle ilgilenmeme
El-göz koordinasyonu sağlayamama
Yapılan etkinliği katılmayı istememe
4. Parkta, bahçede, ev dışında yaşanan problemler
Parkta oyun sırasını beklemek istememe
Bahçedeki çiçekleri koparma ve yerlere atma
Otobüste bağırma çığlık atma
5. Sosyal problemler
Tükürme
Akranları ile oyun oynamayı becerememe
Yabancı ortamlarda çığlık atma-bağırma
Oyuncaklarını paylaşmayı istememe
Sokakta yerlere yatma ve kalkmama
Rasgele dükkanlara girip çıkma
Büyük marketlerde reyonlardaki yiyecekleri kucaklama
6. Şiddet içerikli problemler
Arkadaşına vurma
Isırma
Kendine vurma,ısırma
Kafasını duvarlara vurma
Zarar vermek maksadı ile bir şeyi fırlatma
7. İletişim problemleri
Konuşma yetersizliğine ya da bozukluğuna bağlı iletişim problemi
Artikülasyon bozukluğunu taklit
Kekeme arkadaşını ya da kardeşini taklit
İlgi çekmek için harfleri eksik kullanma(evdekiler bu şekilde konuşmasını komik buluyor ve gülüyor olabilir)
Sosyal nedenlere ya da içinde bulunduğu özür grubuna bağlı iletişim problemleri
İçe kapanık tutumu olan çocuklar akranları ile ya da yetişkinlerle iletişim kurmada problem yaşarlar
Otizmli çocuklar iletişim kurmayı reddedebilir-nasıl iletişim kuracağını bilemez
Hiperaktiviteli çocuklar iletişimi - konuşmayı sürdüremeyebilir
Yukarıda problem davranışa birkaç örnek verdik. Problem davranışlar fark edildiği anda çözümlenmeye çalışılmalıdır. Problem davranışlar kronikleşmeden müdahale edilmelidir. Bu davranışın daha çabuk çözümlenmesini sağlar. Davranış köklü bir hale gelirse müdahale etmek çok zor olur. Bu nedenle anne ve babaların çok iyi gözlemci olması gerekir. Problem davranışı fark ettikleri an çözüm üretmeliler ve davranışı değiştirmeye yönelik ortam hazırlamalılar.
ÖZEL EĞİTİM UZMANI
HAFİZE TÜRKAN ÖKTEN
